Wat zijn executieve functies?
Onder executieve functies, een term die vanuit de neuropsychologie is ontstaan, worden de hogere controlefuncties van de hersenen verstaan. Alle executieve functies hebben een
controlerende en aansturende functie. Het zijn dus vaardigheden die het mogelijk maken om onafhankelijk en doelgericht gedrag te laten zien. Met andere woorden executieve functies zijn dus te omschrijven als “complexe hersenprocessen die doelgericht gedrag en georganiseerd probleem oplossen aan sturen
Wanneer zijn er executieve functies vereist?
Er zijn door de psychologen Don Norman en Tim Shallice 5 situaties geschetst waarin gewone routinematige activatie van gedrag niet voldoende is en executieve functies vereist zijn om tot een optimale prestatie te komen. Dit zijn achtereenvolgens: situaties waarbij planning en besluitvorming vereist is, situaties waarbij bijsturing en foutencorrectie van gedrag nodig is, nieuwe vormen van gedrag of nieuwe opeenvolgingen van handelingen, gevaarlijke of technisch moeilijke situaties en situaties waarbij ingeroest gedrag of gewoontes moeten worden doorbroken. Executieve functies zijn aangeboren en ontwikkelen zich in de loop van het leven. Inmiddels is door onderzoek helder geworden dat in de voorste delen van de hersenen, in het gebied dat de prefrontale cortex heet, het vormen van de executieve functies plaatsvindt. Met deze functies bepaalt het kind het doel van handelen en gedrag, het kind kan de afleidende keuzes negeren, het kind kan leren plannen en besluiten aan het werk te gaan en stap voor stap deze taken uitvoeren. Het evalueren van het proces is ook belangrijk. In de prefrontale cortex wordt ook de basis gelegd om emoties te reguleren of het gedrag bij te sturen. Van het puberbrein is bekend dat de prefrontale cortex nog onvoldoende is ontwikkeld en pas op latere leeftijd volledig is gevormd. Dankzij de neuroplasticiteit van de hersenen kunnen er in de kinderjaren nieuwe netwerken in de hersenen aangelegd worden, die door oefenen van vaardigheden stevig verankerd worden. Maar ook oudere mensen leggen elke dag nieuwe verbindingen. Dus je bent nooit te oud om nieuwe dingen aan te leren.
Via ervaren nieuw gedrag aanleren.